Παρασκευή 9 Μάρτη, 7.30 μ.μ. - ΕΚΘΕΣΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ: «Η Αφρική στην πλατεία» (& CAFE/BAR οικονομικής ενίσχυσης)

Παρασκευή 9 Μάρτη, 7.30 μ.μ. στο χώρο της Λαϊκής Βιβλιοθήκης

Έκθεση φωτογραφίας: «Η Αφρική στην πλατεία»

Ο φωτογραφικός φακός της συντρόφισσας Πολυξένης Ανδρεάδου αποθανάτισε ορισμένες στιγμές του φεστιβάλ «Η Αφρική στην πλατεία» (Africa on the square), που διεξάχθηκε στην πλατεία Τραφάλγκαρ στο Λονδίνο, στο οποίο έτυχε να βρεθεί τον Οκτώβρη του 2017.

Ο φακός κοιτάζει πρόσωπα που ζουν στη βρετανική πρωτεύουσα έχοντας διαφορετική εθνική ταυτότητα, καταγωγή, χρώμα δέρματος, θρησκεία, γλώσσα, κτλ. ή που έχουν μετακινηθεί (πρόσφατα ή/και προσωρινά) έχοντας αποδράσει από δυσχερείς πολιτικές, οικονομικές, πολιτισμικές συνθήκες της χώρας καταγωγής τους. 

Πρόσωπα περιττά, παρείσακτα, απόβλητα. Πρόσωπα εκτεθειμένα απέναντι στο ζοφερό καθεστώς των ιεραρχικών φραγμών, των απαγορεύσεων, των ανισοτήτων, των προκαταλήψεων. Πρόσωπα απροστάτευτα απ’ το νομικό μηχανισμό που τα αποκλείει από πάσης φύσης δικαιώματα. Πρόσωπα απομονωμένα κι αποκλεισμένα από τη δημόσια σφαίρα που αναζητούν την πρόσβαση στην κοινωνική ζωή και την ικανοποίηση των κοινωνικών τους αναγκών. Πρόσωπα που προσπαθούν να (ξανα)γίνουν ενεργά υποκείμενα διεκδικώντας να εκπληρώσουν όλες τις προϋποθέσεις του ανθρώπινου αυτοκαθορισμού τους, κόντρα στις όποιες στερήσεις της ελευθερίας κίνησής τους.

Όμως εδώ χρειάζεται μια προσοχή, μια αναγκαία υπενθύμιση κι ένας απαραίτητος σχολιασμός. (1)

Αυτό που χρήζει σχολιασμού και στοχασμού έχει να κάνει με το γεγονός ότι το συγκεκριμένο φεστιβάλ (συνδι)οργανώνεται απ’ το δήμο του Λονδίνου (δήμαρχος του οποίου είναι ο πακιστανικής καταγωγής Σαντίκ Χαν, στέλεχος του Εργατικού Κόμματος). Πρόκειται δηλαδή για μια εμφανή περίπτωση ενός αντιρατσισμού «από τα πάνω», ενός θεσμικού αντιρατσισμού που χρησιμοποιεί την κοσμοπολίτικη δημοκρατική φιλολογία περί κοινοτικής συμβίωσης και τη ρητορική περί ανοιχτών συνόρων, μόνο και μόνο για να ενσωματώσει και να συμπεριλάβει περισσότερους ανθρώπους εντός των κατεστημένων καπιταλιστικών κοινωνικών σχέσεων.

Γενικότερα, ο θεσμικός αντιρατσισμός της φιλελεύθερης φράξιας του κεφαλαίου αντιπαραθέτει απέναντι στο πάντοτε αόριστο και παραπλανητικό φάντασμα της εθνικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ταυτότητας, το πάντοτε αόριστο και παραπλανητικό φάντασμα της πολιτισμικής διαφορετικότητας. Κι απέναντι στην ομογενοποιητική δύναμη της δυτικής κουλτούρας, αντιπαραθέτει είτε την έμμονη ιδέα της πολυπολιτισμικότητας που βλέπει τις κουλτούρες κι αγνοεί τις οικονομικές επιταγές είτε τις πιο έντεχνες αποστροφές για τη δημιουργική αφομοίωση και το χωνευτήρι των εθνοφυλετικών, θρησκευτικών και πολιτισμικών διαφοροποιήσεων είτε ακόμα και τις – αόριστες συνήθως – αναφορές σε μειονότητες σαν από τη φύση τους να υποσκάπτουν την κοινωνική τάξη του καπιταλιστικού καθεστώτος και να προσφέρουν κάποιο – θεμελιακά διαφορετικό απ’ τον καπιταλισμό – πολιτικό όραμα. Και τέλος, απέναντι στις φαντασιοπληξίες της ξενοφοβίας που τρέφουν την εχθρότητα, ο θεσμικός αντιρατσισμός της φιλελεύθερης φράξιας του κεφαλαίου εγκαθιστά μια αγορά φιλανθρωπίας όπου η ελεημοσύνη παράγει δούλους.

Προφανώς λοιπόν, τα κριτήρια και τα χαρακτηριστικά της αλληλεγγύης στις περιττές, παρείσακτες, απόβλητες οντότητες δεν μπορούν να είναι τα ίδια γι’ αυτούς που διευθύνουν αυτόν τον κόσμο και γι’ αυτούς που θέλουν να τον αλλάξουν. Άλλωστε, η διεκδίκηση του φιλελεύθερου φωτοστέφανου της ιδιότητας του πολίτη δεν μπορεί να έχει σχέση με την ανθρώπινη χειραφέτηση απ’ τα πολυποίκιλα εξουσιαστικά πλέγματα της καπιταλιστικής ζούγκλας.

Οπότε, η ενδυνάμωση της αλληλεγγύης «από τα κάτω», που επιδιώκει να δημιουργήσει κοινωνικό δεσμό με τις περιττές, παρείσακτες, απόβλητες οντότητες στην όσο γίνεται πιο σαφή προοπτική του γκρεμίσματος των συνοριακών φραγμών και του ξεπεράσματος όλων των αλλοτριωτικών – πολιτισμικών, θρησκευτικών, κτλ. – μεσολαβήσεων, είναι η καλύτερη απάντηση στη διακήρυξη «από τα πάνω» μιας κουλτούρας φιλοξενίας κι ενός πατερναλιστικού εναγκαλισμού οποιουδήποτε περνά κλαίγοντας τα διόδια της ιστορίας (διακήρυξη που συν τοις άλλοις επιδιώκει να εκμεταλλευτεί, να αφομοιώσει και να μετατρέψει σε δημόσιο θέαμα την υπομονετική και μακροχρόνια δράση των «από τα κάτω» πρωτοβουλιών).

------------------------------------------------------------------------------------------------------

(1) Άλλωστε, γενικότερα στη φωτογραφία ως μορφή αναπαράστασης κι απόδοσης της πραγματικότητας, το να αντιληφθεί κανείς το φωτογραφικό σημαίνον δεν είναι κάτι αδύνατο, όμως αυτό ίσως να απαιτεί κι ένα δεύτερο ενέργημα γνώσης και στόχασης. Δεδομένης δηλαδή της περιοριστικής εξάρτησης των αποθανατισμένων εικόνων απ’ την εμπειρική πραγματικότητα, μάλλον είναι απαραίτητος ένας στοχαστικός τρόπος κοιτάγματος των εικόνων. Μια βλέψη του αντικειμένου που να επιχειρεί να κατανοήσει τις ανθρώπινες σχέσεις και το κοινωνικό πλαίσιο στα οποία το σύμπαν των εικόνων εμφανίζεται. Ένα «μάτι που σκέφτεται» που να προσπαθεί να καταστήσει το φωτογραφισμένο, αφετηρία και πεδίο κοινωνικής κριτικής.